Venlo als ontwikkel hubje

Inleiding

Dit artikel bestaat uit een E-mail die ik afgelopen woensdag naar de SP Venlo had verstuurd na 3.5 uur stevig doortypen. Ondertussen heeft Venlokaal ook al positief gereageerd. Mij lijkt het me handig om dit verhaal te publiceren, zodat meer mensen er over kunnen discussiëren.

Nedinsco gebouw met LED verlichting (2009 (c) Suzanne berkers)

Het originele onderwerp bij deze Twitter-discussie ging vooral in op de vraag hoe Venlo hoogopgeleide mensen kon aantrekken en vasthouden. Mijn idee is dat het noodzakelijks blijft om te investeren in creatieve sector en de technische sector om met komende veranderingen om te kunnen gaan. Ook hou je op deze manier die hoogopgeleide mensen binnen. Creatieve mensen (en techneuten/hackers) zijn gewend om met veranderingen om te gaan. Nog beter werkt het om die 2 sectoren te combineren.

Subject: Venlo als ontwikkel hub(je)

Hoi,

Vanmiddag had je gevraagd hoe we in Venlo hoog opgeleiden hier kunnen houden en wat de combinatie van creatieve en technische sector hierin kan betekenen. Ik heb aardig moeten nadenken om m’n gedachten op een rijtje te krijgen en om er een sluitend verhaal van te maken. Ik zal eerst m’n achterliggende gedachten uitleggen, daarna wat Venlo eventueel zou kunnen betekenen en dan nog een strikje om het hele verhaal heen. Vandaar deze uitgebreide en ietwat chaotische opzet.

Onder het motto “Think global, act local” lijkt het me verstandig om goed om ons heen te kijken wat er allemaal mogelijk is in deze wereld en hoe dat kan passen in Venlo. Er veranderen nogal wat dingen globaal en dat heeft lokaal impact.

De 3 T’s voor een welvarende creatieve klasse (Techniek, Talent en tolerantie)

Mr. Richard Florida is voornamelijk bekend van z’n verhaal over Creative classes en dat daar het meeste ondernemerschap, flexibiliteit en ontwikkeling in zit. Denk hierbij aan kenniswerkers op hoog niveau over het hele spectrum van financials, kunst, technologie, Design, productontwikkeling. Ook is hij van mening dat nationale overheden het steeds minder van invloed worden krijgen en steden het steeds meer zelf moeten gaan rooien. Dus minder Den Haag, meer Venlo, steden rondom Venlo en Europa. Deze trend zie je ook in Venlo terug. Het lijkt mij dan ook belangrijk dat Venlo op z’n eigen manier een creatieve klasse heeft die een perspectief voor de toekomst bied.

De grote vraag blijft: Hoe krijg je en houd die creatieve klasse?

Kort gezegd door de volgende 3 dingen:

  • Techniek: Als je een idee hebt, dan wil je snel kunnen opschalen en ook gebruik kunnen maken van nieuwe technieken.
  • Talent: Een idee komt nooit alleen en krijg je nooit alleen voor elkaar.Kom je soortgenoten tegen waarmee je samen iets kan ondernemen of vind je snel werknemers voor je startup.
  • Tolerantie: Creativiteit komt pas tot uiting als je jezelf kan zijn en nieuwe ideen zijn kwetsbaar. Het gaat er niet om dat iedereen open moet staan voor ideeën maar dat je ze kan uiten, zonder meteen afgefakkeld te worden.

Een hele hoop ontwikkeling gebeurd op dit moment via nieuwe technologien en strategien. Dankzij Oce, Nedinsco en nog een paar bedrijven zitten er hier al genoeg mensen die iets met technologie hebben en zijn er ook lokale toeleveranciers die kunnen helpen. De Fontys draagt ook nieuw talent aan en vormt een netwerkplek voor jongeren. Alleen kan je dankzij internet en globalisatie tegenwoordig overal iets met technologie doen maar het werkt beter als je lokaal kan samenwerken. Apps kan je schrijven in Venlo maar ook in Venezuela.

Blinkenlights
Blinkenlights van de Chaos Communication Club in Berlijn

Een mooi voorbeeld hiervan is Berlijn. Na de eenwording gingen een hoop mensen weg maar toch is het een van de steden met meest vooruitstrevende startup cultuur in Europa. Grappig genoeg kwam ik meteen een paper uit Berlijn tegen toen ik op bij google zocht naar Talent, Technology en Tolerance.

http://www.creativeclass.com/rfcgdb/articles/14%20Technology%20Talent%20and%20Tolerance.pdf

http://www.berlin-institut.org/publications/studies/talent-technology-and-tolerance.html

In Venlo hebben we met Q4 de creatieve (kunst) sector een aardige boost gegeven. Alleen is het moeilijk om met kunst alleen, een product te ontwikkelen en dit op te schalen. (kennis verspreiden, werkgelegenheid, doorontwikkelen)

Hackerspaces, Fablabs, (impact)Hubs en educatie

Een probleem het huidige hoger technisch onderwijs is dat het een hele hoge drempel heeft, grotendeels gortdroog is, onmogelijk is voor zij-instromers en als net afgestudeerde met een torenhoge studieschuld ga je niet aan een startup beginnen. Gelukkig zijn er nerds die een beetje sociaal zijn en daar iets op hebben gevonden: Hackerspaces.

Hackerspaces

Hackerspaces zijn clubs voor mensen die graag met techniek bezig zijn of iets anders willen hobbyen of samen een project maken. Het vormt een hele laagdrempelige manier om in je eigen tempo met techniek te beginnen. Ook kan je als ervaren techneut eens brainstormen met soortgenoten over de wilde plannen die je hebt.

In Venlo hebben we al sinds de jaren 70 een technische club voor de jeugd in het Ald Weishoes zitten. Sinds een jaar help ik daar ook als vrijwilliger. Ondertussen willen we ook meedoen met de 21e eeuw en kijken we hoe we dit om kunnen zetten naar hackerspace in Venlo.

Meer info over hackerspaces: http://hackerspaces.org/

Praatje van Mitch Altman op TEDx Brussel over Hackerspaces: http://youtu.be/WkiX7R1-kaY (MUST SEE)

TDVenlo in Venlo: https://www.facebook.com/TDVenlo?ref=hl

SMD solderen bij de TD

Het geweldige idee om bibliotheken om te bouwen tot hackerspaces:
http://makezine.com/2011/03/10/is-it-time-to-rebuild-retool-public-libraries-and-make-techshops/

Hackerspaces in de buurt:

Zoals je ziet kunnen we een aardig netwerk opbouwen met steden in de buurt. Alleen Venlo is nog niet zo ver.

Fablabs (nieuw soort copyshop)

Die Hackerspaces hebben allemaal leuke apparatuur als 3D printers, laser snijders, CNC frezen en andere dure spullen waar je niet zomaar iedereen aan kunt laten sleutelen. Ook wil je niet dat die spullen de gehele week staan te verstoffen en als beginnende productontwikkelaar wil je ook toegang hebben tot die spullen. Daarom hebben ze bij MIT een blauwdruk verzonnen voor een Fablab (Fabrication Laboratory). Deze blauwdruk geeft aan hoe je een onderneming opzet rondom deze apparatuur.
Vroeger had je geen printer en ging je naar copy shop, tegenwoordig heb je geen 3D printer en ga je naar een FABLAB.

Info wikipedia FABLABs: http://en.wikipedia.org/wiki/Fab_lab
Fablab Brainport: http://www.fablabbrainport.nl/
De Factorij (Eindhoven): http://de-factorij.nl/

Hubs

Gelukkig zijn er al meer mensen op het idee gekomen creatievelingen en technologen bij elkaar te zetten. Dit noemen ze dan weer (impact)hubs. Hier een paar voorbeelden.

De Hub in Los Angeles: http://www.fastcompany.com/3020146/most-creative-people/one-year-in-the-hub-la-reveals-lessons-about-nurturing-creative-collabo

Impact Hub Amsterdam: http://amsterdam.impacthub.net/

Globaal netwerk Impact hubs: http://www.impacthub.net/

Educatie

Als je op dit moment iets in de techniek wilt gaan doen, dan zal je daar lang voor moeten studeren en dat ook nog op tijd af zien te ronden ook. Anders klopt er volgens een potentiële werkgever iets niet.  Heb je dit niveau niet, dan val je bij grote bedrijven ook al buiten de boot. Zeker de HR afdeling is tegenwoordig meer een obstakel, dan een hulpmiddel. Grote bedrijven willen steeds meer doen met minder mensen in dienst.

Van een hoop opleidingen vraag ik me ook af hoe goed ze aansluiten op de praktijk. Belangrijke zaken als ondernemerschap, samenwerken en productontwikkeling blijven onderbelicht. Als schoolverlater kom je in een jungle als je bij een groot bedrijf terecht komt. (bron: http://twit.tv/show/triangulation/58 )

Aan de andere kant, als je een techneut zoekt die je kan helpen, dan kan je iemand inhuren bij een gevestigde detacheerder en die gaat een hoop geld kosten. Zeker  als je maar een simpele vraag hebt.

Zou dit allemaal niet wat minder jong, snel, hard kunnen en wat meer socialer en laagdrempeliger kunnen?
Je zou technisch onderwijs kunnen schalen vanaf hobby tot aan MsC als je echt de high-tech in gaat. Zodat je als ondernemer ook leert te solderen en Arduino leert programmeren en dit ook weer kan uitdragen. Binnen de software wereld en bij web developers zie je het aantal auto-didacten ook gestaag toenemen. Voor software is het namelijk heel makkelijk, je kan toch alles op internet vinden en broncode kan je makkelijk delen via text. Met hardware gaat dit wat moeilijker. (bron: http://twit.tv/show/triangulation/3 )

Het is dan ook nog zaak om die hobbyisten/studenten en evt. werkgevers/opdrachtgevers samen te krijgen in een informele setting. Je ziet dat de TU/E al hele sterke banden heeft met het bedrijfleven maar daaronder weten techneut en ondernemer zich al minder goed te vinden.

Ik denk dan aan een palet van bijvoorbeeld: Hobbyist, Hackerspace, Hub – Volksuniversiteit – ROC- Fontys – TU/E

Met daartegenover: hobbyist – Hub – musea – MKB – lokale bedrijven – multinationals in de grote steden rondom Venlo

Hoe je dit vorm kan geven heb ik nog niet op het vizier maar een kroeg naast de hackerspace zetten die het publiek aanspreekt zou bijvoorbeeld al 2 werelden bij elkaar brengen. Conferenties als T-DOSE, Maker Faire en FOSDEM lijken mij ook een goed idee.

Van STEM of creatieve sector naar STEAM

In de USA zijn ze er ondertussen echt achter gekomen dat als je jouw productie off-shored, dat daarna de kennis en uiteindelijk de innovatie ook die kant op gaat. Het loont GE bijvoorbeeld weer om in de VS weer zelf te produceren. Het gaat tegenwoordig niet om lage arbeidslonen maar om kortere doorlooptijden. (Die trage boot uit China die steeds duurdere olie verstookt helpt ook niet.) Daarvoor hebben ze het STEM programma opgezet. STEM: (Science Technology Engineering and Mathematics) Alleen blijkt dat het toch wel een zwaar en gort droog programma is. Niet iedereen ziet meteen wat technologie kan toevoegen of hoe ze daar zelf aan toe kunnen bijdragen. De meeste mensen die met techniek werken willen eigenlijk een totaal ander probleem oplossen.

Als je dan bij de kunst sector ziet hoe technologie toegepast wordt, dan word ik al  elektro techneut niet blij. Al had ik 5 minuten met die artiest kunnen praten over hoe je al die LEDs en motoren aanstuurd, dan was het resultaat een stuk mooier geworden.

Vandaar het geweldige idee van een paar mensen om kunst toe te voegen aan al deze technische materie. Hierdoor zie direct wat je maakt, weet je wat je moet leren en leer je samenwerken.

http://stemtosteam.org/

Video over Arduino en de mogelijkheden: Massimo Banzi: How Arduino is open-sourcing imagination
http://on.ted.com/Arduino

Als lokaal voorbeeld hebben we in Eindhoven de Dutch Design Week en ook op hackers festival OHM2013 was voldoende te zien.

Tesla Coil van een Belgische Hackerspace op OHM2013

Verder hadden ze in Kerkrade onlangs een Mini Maker Faire met ook mooie creaties:
https://www.facebook.com/MiniMakerFaireKerkrade/photos_stream

Mijn vrouw en ik hebben vorig jaar ook een interactief schilderij gemaakt wat voor ons beiden een leuke leerervaring was:
https://jhaand.nl/2013/02/mysterious-project-interactive-painting/

Hoe past Venlo hier in?

In Venlo hebben we nu een compleet creatief kwartier genaamd Q4 waar je als artiest laagdrempelig aan de slag kan. Technische ondersteuning word dan al wat moelijker. Ik denk dat het zich kan lonen als die creatieve tak en de technische tak elkaar weten te vinden. Vooral omdat de scheiding tussen die 2 begint te vervagen.

Wat heeft Venlo voor zich

Het mooie van Venlo blijft dat het als een spin in het web zit tussen verschillende grote steden. Nu ook Océ wat meer op de achtergrond begint te raken heb je ook niet meer 1 onderneming die al het hoger opgeleide talent opneemt. Er word nu ook goed ingezet op hogere educatie. De omgeving is heel vriendelijk om je te vestigen qua natuur, sport en cultuur. Als je voor goede basisvoorzieningen zorgt dan heb je die 3 T’s te pakken. Zorg dus voor een goede, veilige, schone omgeving en ook voor een sociaal vangnet wat verdere grote problemen voorkomt.

Wat heeft Venlo tegen zich

De gemeente Venlo probeert nog steeds te veel op de grote bedrijven te richten die zelf geen loyaliteit hebben met deze stad. Ook prestige projecten die veel geld kosten zoals de Maasboulevard zien er wel leuk uit maar maken van Venlo wel een eenheidsworst met andere grote steden. Aan de andere kant word er bezuinigd op basisvoorzieningen die je nodig hebt om de T van tolerantie te waarborgen. Ook zou ik graag eens willen weten wanneer Venlo een volwaardig glasvezelnet krijgt. Ieder dorp in de regio kan dit kennelijk voor elkaar krijgen maar voor de grootste stad in de regio is het kennelijk te moeilijk. Hierdoor loop je op den duur achter met de T van technology.

Conclusies

Venlo heeft het probleem dat de grote industriëlen weg gaan en dan alleen overblijft tussen een paar andere grote stadskernen waar alle hoogopgeleide mensen naartoe vertrekken. Een bekende succesfactor van steden is de zogenaamde creatieve klasse welke een stad heel hard vooruit kunnen helpen. Het binden van die creatieve klasse gaat voornamelijk via de 3 T’s: Talent, Technologie en Tolerantie. Als gemeente loont het Talent te fasciliteren en ook met elkaar te laten samenwerken. Dit kan laagdrempelig via bijvoorbeeld een Hackerspace, Hub of Fablab. Technologie hebben we in de regio voldoende gehad en moeten we vasthouden. De tolerantie factor vormt de grootste uitdaging omdat je de basisvoorzieningen overeind moet houden in deze financieel krappe tijden. Hier kan je moeilijker mee scoren dan een nieuw outlet center maar loont zich op den duur veel meer. Verder bestaat er nog een kloof tussen creatieve sector en technologie sector in Venlo. Als je deze weet te beslechten, dan kan je doorschalen naar productontwikkeling, waar ook andere sectoren van kunnen profiteren. (logistiek, agrarische, maak sector, etc) De wijk Q4 loont zich heel goed als startplaats van deze ontwikkeling om zo’n ecosysteem op te starten.

Mogelijke vervolg acties:

  • Laat in Q4 naast alleen de creatievelingen ook de techneuten de kans krijgen om laagdrempelig wat voor zichzelf te beginnen en probeer die 2 samen te brengen. (met een soort Hub)
  • Zorg dat er in Venlo een goede omgeving is voor de creatieve klasse. Voornamelijk de T van Tolerantie komt in het nauw als basisvoorzieningen versoberen en er geen sociaal vangnet is.
  • De technology T kan je nog versterken door ervoor te zorgen dat Venlo ook gewoon glasvezel krijgt.  Ieder klein dorp krijgt glasvezel en de grote stad in de regio blijft achter.
  • Versterk de interactie tussen techneuten, kunstenaars en MKB. Als je een goed netwerk krijgt, dan komen er ook innovaties.
  • Breid Q4 uit met een hackerspace, Hub en Fablab om snelle innovatie ook mogelijk te maken en vorm hier ook een ontmoetingsplek voor mensen met een diverse achtergrond.
  • Qua educatie zou de hobby sfeer beter aan kunnen sluiten op het hoger technisch onderwijs, volksuniversiteit en vice versa.
  • Neem de tijd, kijk hoe het gaat, leer van fouten en ontwikkel een ecosysteem. We hebben in Venlo al genoeg prestige projecten neergezet met wisselend resultaat.

Dit verhaal blijft iets wat ik in een avond bij elkaar getypt heb. Hoe dit verder gaat en wie dit op wilt pikken weet ik niet. Ik weet niet eens of de mensen van Q4, Fontys, lokale MKB en andere bewoners in Venlo hier iets in zien. Het lijkt me wel verstandig deze discussie te hebben.Als je vragen hebt dan wil ik wel graag een keer afspreken.  Ook wil ik graag een keer een rondleiding geven door de technische club in het Ald Weishoes op vrijdagavond.

groeten,
Jelle haandrikman, (Electrical engineer)

2 thoughts on “Venlo als ontwikkel hubje

  • Hoi Allen,

    Zelf denk ik dat de humuslaag in Venlo gewoon te dun is om echt iets te bereiken. Ik zie geen enkel daadwerkelijk interesse in ‘high-tech’, fablabs of whatever. Dat kan ook heel moeilijk. In Venlo zijn nauwelijks 10 personen te vinden die daar iets mee kunnen doen. Jannie Schmitz staat nu op Design Week in Eindhoven in een Océ paviljoentje met 2 1/2 D printing technologie. Tja en als je in Venlo iets wil op dit gebied kom je altijd bij dezelfde mensen uit: Jannie, Daan, Teun enz. enz. Ik zie niet in hoe dat moet groeien. De Hub, Fablab enz. plannen zijn er allemaal al een keer geweest. Q4 is op sterven na dood en is van geen enkel belang meer in inhoudelijke zin, het is alleen belangrijk als vierkante meters om te bouwen. Greenport, kijk toch eens naar die innovatie. Dat is toch gewoon lachwekkend! Blauwe bessen extract innovatie, papier uit tomatenloof en een vrachtwagen die gecombineerd spullen vervoert.

    (http://www.innovatiecentrumvenlo.nl/nieuws/jaarbericht-innovatiecentrum)

    Dat wordt neergezet als innovatie succes, Dat is gewoon ‘sukkelinnovatie’. En papier uit ‘shit’ is er al in tientallen vormen en al jaren. Tjee zeg.

    Venlo plukt gewoon de vruchten van tientallen jaren lang inzetten op low tech, logistiek en retail. Eigen schuld, dikke bult dat het nu een beetje een prulstad is. Er zijn ook gewoon geen banen voor iets hoger opgeleide mensen in Venlo. Océ daargelaten dan, maar daar verwacht ik ook geen enorme sprong meer van, eerder verdere afbouw van banen door integratie met Canon activiteiten.

    Leuk dat je er over nadenkt, maar ik zou verhuizen, dat doet iedereen met een beetje verstand in zijn hoofd. Ga maar uit op zaterdag avond of zo, waar is die succesvolle middenklasse jongeren met leuke baan en leuk salaris, dat is er gewoon niet meer. Die zijn grotendeels allemaal weg en wat er overblijft, tja, daar wordt je ook niet zo blij van.

    Sorry dat ik niet beter kan berichten.

  • Hierbij een stuk voor DDL, is nooit geplaatst, moest nog makkelijker in Jip en Janneke taal geschreven worden, toen dacht ik ook, stik er maar mee:

    Limburgse Kennis-As Potpourri

    De provincie Limburg wil de komende 10 jaar 500 miljoen investeren in de Kennis- As Limburg (KA). Goed voor de wat sukkelende innovatie en bedrijvigheid in Limburg. Maar voor de zoveelste keer schiet men met hagel.

    Je verwacht in deze tijd heldere keuzes met synergie. Echter men combineert onder andere: Chemelot Campus in Sittard-Geleen (materialen, chemie), Greenport Campus in Venlo (agro, logistiek, voeding en gezondheid) samen met Maastricht, “zwaartepunten in business, rechten en cultuur” en de ‘Health Campus’ (UMC) van de Universiteit Maastricht (UM) tot een soort kennis potpourri. Van een messcherpe focus is geen sprake meer. Versplintering en politieke lobby verlanglijstjes van allerlei bestuurders en instituten voeren de boventoon, niet in de laatste plaats daarin de plannen van UM, UMC en Maastricht zelf.

    Neem Greenport, Natuurlijk wil ik ook wel een high-tech agro ecosysteem waarin Ingenieurs en de Agro sector samenwerken om kennisintensieve wereldwijd winnende producten en werkwijzen te bedenken. Agro&Food is qua omzet/export best groot maar de basisbedrijven veelal klein. Volgens de CBS Monitor Topsectoren zijn er ook “relatief weinig kenniswerkers”. Eigenlijk een sector die, naar mijn mening, ‘doodvalt op een dubbeltje’ met een matige innovatiedrang, alle geroep en gelobby ten spijt. Logistiek is nog erger, die sector geeft slechts 113 miljoen Euro uit aan eigen onderzoek, 0,04% van de toegevoegde waarde volgens dezelfde CBS Monitor. Die doen dus helemaal geen bal aan innovatie. Hoe moet je dan met academici, ingenieurs de research en innovatie in zulke sectoren gaan bevleugelen? Er is gewoon een een enorm cultuur en mentaliteits verschil.

    Vergelijk dit eens de sector ‘hoog technologische systemen en geavanceerde materialen’ alleen al goed 50% van de ‘bedrijfs innovatie’ in Nederland. Veel daarvan gesitueerd rond ‘Brainport’ Eindhoven waar op natuurlijke wijze een focus is ontstaan op zeer geavanceerde ‘machinebouw’. Daarentegen koesteren de Kennis-As ideeen soms zelfs aan ‘zweefgehalte’ lijdende ‘projecten’ zoals Maastricht wil dat aan de weg wil gaan timmeren met “Leidende thema’s” zoals “bewegen, duurzaam werken, positieve psychologie, kennisbenutting, omgevingsfactoren en voedingsgewoonten in relatie tot lichamelijke en geestelijke gezondheid”. Tja, of daaruit de toekomstige tech-industriële ‘exportschlagers’ komen, ik geloof er geen bal van.

    Dat terwijl 3D printing technieken voor professioneel gebruik in elektronica, productie, en onderhoud bijvoorbeeld niet in de Kennis-As schijnen voor te komen. Deze ontwikkeling kan de hele maakindustrie veranderen. Men voorspelt een ontwikkeling ”bigger than the internet “, dat is te hype achtig overdreven maar er zit zeker iets in. Dit zou exact passen bij de Brainport kennis rond hoge-precisie machinebouw, de (inkjet) Printing technologie in Venlo, basismateriaal innovaties op de chemie Campus en zelfs bij medische/service gerichte toepassingen in Maastricht/Heerlen. Maar deze groeidiamant met echte industrie spin-off, direct voor de voeten van de beleidsmakers, ziet men niet. Vreemd.

    Ergens in deze Kennis-As brei zullen best wel parels ontstaan, maar dat lijkt meer op goed geluk vissen in troebel water dan een echt heldere strategie. Door gebrek aan scherpte is deze Kennis Potpourri niet te rijmen met een Topsectoren beleid zoals ingezet door de regering waarin keuzes gemaakt zijn. Ik zou de Kennis-As plannen nog eens goed laten ‘reviewen’ en aanscherpen door experts van buiten de provincie en mannen van de ‘harde zakelijke innovatie praktijk’. Minder dromen, meer realiseren ?

    Opmerkingen
    Zie ook DDL artikel, “Hart dat Niet Klopt

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *